Witaj Palestyno po raz drugi!

       Jak już zapewne wiecie nasz ukochany Stary Doktor po raz drugi był w Palestynie! Data ponownego wyjazdu przypada na rok 1936. Tak, jak poprzednio Janusz Korczak zatrzymał się w Ein Charod, jak również odbywał liczne podróże do Hajfy i Tel Awiw. Przez cały swój pobyt wymieniał korespondencję z Jakubem Einfeldem, Josefem Lichtenbaumem czy Szymonem Perle.

      Okres ten przepełniony był niepewnością, refleksjami na temat życia, wolności, powoli utracanej młodości i witalności. Fragmenty listów do przyjaciół dokładnie obrazują chwile bezsilności i stałych niepokojów. W jednym z wcześniejszych zapisków do Józefa Arnona:

,,Wewnętrznie- zewnętrznie więcej rozgoryczenia i tęsknoty. Gdyby los zdarzył, że przyjechałbym do Palestyny, to nie do ludzi, a do tych myśli, które zrodziły się we mnie tam.- Co mi powie Góra Synaj, co Jordan, co grób Chrystusa, co Uniwersytet, co jaskinie Machabeusza, Tyberiada- potem dopiero może tysiące lat historii Europy, Polski i tułaczki Żydów."  15 V 33r

No i nadal, podczas swej podróży, nie odstępowała go ta myśl. Tygodnie spędzone w Palestynie były nizmiernie pracowite, nafaszerowane emocjami, nowymi doświadczeniami i odkrywaniem pasji.

W rok później powstał artykuł "O nowy epos" i dzieło "Dzieci Biblii: Mojżesz".

Jak napisała wcześniej Bożena Wojnowska na podstawie źródła Midrasz :

,,Podróżom realnym towarzyszyła podróż imaginowana, duchowa: podróż w głąb czasu. Świadectwem – wzmianki w korespondencji, artykułach, notatkach z podróży. Najbardziej wymowne – w eseju O nowy epos. (...)
Esej ten daje dobre pojęcie o ówczesnej postawie Korczaka – podróżnika po Palestynie, obserwatora jej żydowskiego życia w tym czasie. To postawa człowieka przekonanego, że dzieje się tam coś niezwykłego. Coś, co jest ważne dla żydowskiego narodu, a zarazem ma znaczenie uniwersalne, istotne dla wszystkich spadkobierców dziedzictwa zapoczątkowanego ongiś w tym miejscu: "...tam w odrodzonym kraju zaistniała potrzeba dokonania wielkich czynów dla dobra całej ludzkości. I dlatego Palestyna ma przed sobą do spełnienia wielką misję dziejową" (z odczytu O nową ideę w wychowaniu młodzieży, 1937 [3]). "

Po polsku ukazał się w miesięczniku "Więź" (1984), w przekładzie Idy Merżan oraz w X tomie Dzieł Janusza Korczaka (1994), w przekładzie Ewy Świderskiej i Hanny Kirchner.

Palestyna  

W starożytności nosiła nazwę  Kanaan. Miejsce położone strategicznie, bo prowadzą przez nie szlaki handlowe pomiędzy Afryką, Azją i Europą. Dlatego też było nękane  i podbijane przez wiele ludów.

Kraina w Azji, położona we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego. Podzielona na dwie części: żydowską i arabską. Palestyna jest dużo biedniejszym krajem niż Izrael, który narzuca jej wiele politycznych ograniczeń. Nieustannie od wielu lat trwają tam konflikty.

       Od piątkowego wieczoru do sobotniego zachodu słońca w Palestynie trwa szabat, podczas którego ludzie nie mogą wykonywać żadnej pracy. Zabronione jest także podróżowanie czy palenie ognia. Obowiązkiem jest natomiast modlitwa i uroczyste posiłki. Palestyna jest krajem obfitującym w daktyle - duże i soczyste. 

W Palestynie panuje klimat śródziemnomorski. Lata tam są ciepłe i suche. Natomiast zimy łagodne, bez mrozów. Duży wpływ na tego rodzaju klimat ma sąsiedztwo Sahary oraz pustyni Półwyspu Arabskiego. Średnie temperatury zimą nie spadają poniżej piętnastu stopni Celsjusza, natomiast latem wahają się od dwudziestu ośmiu do trzydziestu trzech stopni Celsjusza. Nieco inny klimat panuje na wyżynach, gdzie średnia temperatura jest niższa o około dziesięć stopni Celsjusza. Na tych obszarach w okresie zimowym mogą występować przymrozki. Palestyna to region stosunkowo suchy, średnia roczna opadów nie przekracza  ośmiuset milimetrów, a w południowej części Izraela wartość ta nie przekracza pięćdziesięciu.


Flora Palestyny to przede wszystkim roślinność stepowa, śródziemnomorska, półpustynna i pustynna. Z ekologicznego punktu widzenia teren ten, a w szczególności  szata roślinna została silnie zmieniona przez działalność ludzką i prowadzone na tych terenach wojny. Jednakże aktualnie bardzo dba się o odbudowę naturalnego środowiska tego obszaru. Odnotowano tu ok. 2600 gatunków roślin.
Wiosną można obserwować tam takie gatunki roślin jak żarnowiec ciernisty i posłonek pospolity. Bardzo pospolite są  wiciokrzewy, platany, pistacje atlantyckie i palmy daktylowe. Na terenie Palestyny rosną również znane nam kwiaty takie jak tulipan, irys, lilia biała czy hiacynt.

 Płuciennik pospolity

Na obszarze Palestyny występuje fauna typowa dla klimatu śródziemnomorskiego. W lasach można spotkać borsuka, daniela, żbika i dzika. Tereny pustynne prezentują takie gatunki jak gazela arabska, koziorożec nubijski, czy szakal złocisty. Licznie występują też gryzonie, które bardzo dobrze radzą sobie w surowych warunkach pustynnych. Popularnymi ptakami są te należące do kuraków oraz drapieżne, jak na przykład sępy. Dobrze na tym terenie radzą sobie również gady, które reprezentowane są przez żmiję lewantyńską, agamę i krągłówka.

Korczak w Palestynie

Pierwszy pobyt Janusza Korczaka w Palestynie.

Pomimo tego, że zaledwie 4 lata wcześniej miało miejsce uroczyste otwarcie „Naszego Domu”, domu dla dzieci osieroconych, w drugiej połowie września 1934 roku Janusz Korczak zdecydował się na opuszczenie Polski na trzy tygodnie. Rozważał to wielokrotnie już wcześniej, a w jednym z listów do Józefa Arnona napisał tak:

„Gdybym miał środki, pragnąłbym pół roku spędzić w Palestynie, w refleksji nad tym co było pół roku temu w Polsce, by czuwać nad tym, co jest.” data: 27 II 1933

Po dotarciu na miejsce zamieszkał w Ein Charod, gdzie również znalazł pracę. Od godziny czwartej dyżurował w kuchni, a po śniadaniu odwiedzał szkoły, przedszkola, żłobki. Pomagał również dzieciom w ich codziennych obowiązkach:  

,,Poszedłem z dziećmi w pole rwać kukurydzę. Pozornie łatwa robota. Po godzinie nie mogłem już dłużej, a one jeszcze półtorej godziny. Na dziś koniec."
Fragmenty odczytu o Palestynie, Notatka nr 279

W tym czasie wiele obserwował, uważnie notując w pamięci wszelkie spostrzeżenia. Często zadawał pytania. Najbardziej interesującym faktem dla niego było życie i działalność ludzi w tak niezwykle trudnych warunkach klimatycznych i materialnych. Wieczorami, gdy nasz Stary Doktor miał chwilę czasu dla siebie, chętnie spotykał się z przeróżnymi ludźmi, zatrzymując skołatane myśli na rozmowie. Jakie tematy wiodły prym? Jak możemy się wszyscy domyślić, poruszał przede wszystkim problemy wychowawcze. Istotne dla niego były np.: skutki bicia dzieci czy problemy związane z moczeniem nocnym. Zwracał głównie uwagę na rolę instynktu, który pozwala dziecku wyjść obronną ręką z wielu trudnych sytuacji.

Wyjazd ten, jak sam stwierdził dał mu tak wiele.. Jednakże oprócz rozradowania serca odczuwał też silny smutek. Tęsknota nieustannie przeszywała jego duszę na myśl o Ojczyźnie.